Sef Peeters ( Venlo 1947-Breda 2019) was een kunstenaar voor wie woord en beeld onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn in een dans rondom betekenis (www.sefpeeters.nl). Al vanaf eind jaren tachtig onderzocht hij woorden als ‘ik’, ‘jouw’, ‘huis’, ‘angst’ en ‘echt’. Wat gebeurt er met de intrinsieke waarde van het woord als het van kleur verandert? Wat als de vorm waarin het woord gegoten wordt, verandert van zakelijk en neutraal tot speels draaiend in de wind of fragiel uitgesneden uit papier (zoals een werk in de stadscollectie van Breda)? De kunstenaar zette en zet ons daarmee aan het denken over betekenis van woord en beeld, alsof we het woord voor het eerst – of toch in ieder geval volledig opnieuw – ontdekken.
Toen hij begin van de 21 eeuw de opdracht kreeg om een beeld te ontwerpen voor de entree van de stad Breda via de Claudius Prinsenlaan, lag het voor de hand om met woorden te werken. ‘Mooi’ was een woord waar hij al lang beeldend over nadacht: de letters ruw geboetseerd en gegoten in brons haast slordig op elkaar gestapeld of juist ijl in dun metaal uitgevoerd en als potentieel gereedschap aan een knaapje aan de muur gehangen. ‘Mooi’ is een woord dat door veelvuldig gebruik in de reclamewereld haast zijn betekenis verloor. Peeters probeerde het opnieuw te laden. En na ‘mooi’ kwam als vanzelf ‘mooier’. Kunstenaar en criticus Florette Dijkstra beschreef het als volgt in Brabant Cultureel: “MOOIER: dat is nog eens wat anders dan het ‘affe’ MOOI. Er zit actie in de overstijgende trap, het woord roept op tot vergelijken en dus tot confict. Het woord vloeit door de geest, kabbelt over de lippen, wordt in de wind gehangen, tolt dagenlang om eigen as.”
‘Mooier’ leek Peeters een gepaste term om mensen mee te geven die de stad binnengaan. Als mentale oproep. Daarbij zocht hij naar andere woorden die als een oproep, inspiratie of een mentale ruimte zouden ‘klinken’. Talloze woorden passeerden de revue en uiteindelijk koos hij voor ‘Liever’ en ‘Opener’. Hij speelde ermee in een herzien stadswapen voor Breda: De imponerende leeuwen die het wapenschild flankeerden werden vervangen door de woorden ‘Opener’ en ‘Mooier’. In plaats van de gesloten vestingstad – die hij liet vervallen – plaatste hij de tekst ‘Liever’ boven de engel die van oudsher over de stad waakt.
Zo kwam hij uiteindelijk tot een lichtinstallatie voor de entree van de binnenstad: in losse speels oplichtende letters op de daken van de panden die de Grote kerk flankeren als je de stad in rijdt: ‘Mooier’ in warm rood, ‘Opener’ in helder wit en ‘Liever’ in zonnig geel.
Inmiddels zijn we jaren verder. Praktische bezwaren en nieuwe ontwikkelingen in het gebied rondom de Claudius Prinsenlaan vormden een kink in de kabel van de plannen van Gemeente Breda met dit beeld van Sef Peeters. Nooit was de kwaliteit van het plan echter reden om het niet te realiseren. In 2019, tijdens de voorbereidingen van zijn solo-tentoonstelling bij Stedelijk Museum Breda, werd Peeters ziek. Een klein half jaar later overleed hij.
Samen met Gerard van den Berg, ruimtelijk vormgever en goede vriend van de kunstenaar, Jos Wilbrink, adviseur kunst in openbare ruimte en Hans Thoolen, stedenbouwkundig adviseur maak ik me hard voor de realisering van Opener-Liever-Mooier.
Zoveel jaren na de eerste schetsen spreekt het ontwerp immers nog steeds tot de verbeelding, nu misschien wel meer dan ooit. Technische ontwikkelingen boden de kunstenaar de laatste jaren andere openingen om het ontwerp te herzien en te realiseren. Opener-Liever-Mooier kan gezien worden als een ‘vervolg’ op het monumentale neonwerk JOUWHUISISMIJNHUIS dat de kunstenaar in 1991 uitvoerde in Utrecht in het kader van de tentoonstelling Nachtregels. Maar dit ontwerp voor Breda is ruimtelijker, uitdagender en ambitieuzer. En het zal een openbare context geven aan de ‘bescheiden’ kunstwerken die Peeters tot nu toe gemaakt heeft.
Wat is er mooier dan na de Covid-pandemie te heropenen met dit lichtwerk van Sef Peeters? Om met dit werk te ontsluiten na een lange en voor velen moeilijke periode, waarin de woorden avondklok, lockdowns, afstand en quarantaine zo vreemd normaal zijn geworden. Elke bezoeker, nieuwkomer of inwoner van de stad wordt door Peeters uitgenodigd na te denken over de openheid, schoonheid en sympathie van de stad, de gemeenschap, elkaar en zichzelf.
Realisering van OPENERLIEVERMOOIER past in de reeks van taal georiënteerde werken die de stad al telt. En kan vanwege zijn inhoud / oproep / opdracht / het appèl / zelfs een landelijke betekenis krijgen.
artist impression: https://vimeo.com/187668685